Nền giáo dục ở Đức luôn được coi trọng và đầu tư tối đa. Nền giáo dục nơi đây được xem là nền giáo dục mang tính thực tiễn, lý thuyết và thực hành luôn được xem quan trọng như nhau. Với nguyên tắc cơ bản là khuyến khích tiềm lực từ người học, các trường Đại học ở Đức luôn hướng tới mở rộng quan hệ hợp tác, tăng các chương trình học trao đổi, chương trình đào tạo Quốc tế nhằm tạo danh tiếng và nâng giá trị văn bằng tốt nghiệp. Nhờ đó các chương trình đào tạo ở Đức rất phong phú, đa dạng và rất cởi mở.
1. Tổng quan về cấu trúc hệ thống giáo dục tại Đức:
2. Mẫu giáo:
Trẻ em từ 3 tuổi đến lúc tới trường có thể đi nhà trẻ cả ngày hay một phần của ngày. Việc đi nhà trẻ là tự nguyện. Ở một số bang còn có những cơ sở quá độ sang tiểu học như các lớp vỡ lòng (Vorklasse).
3. Tiểu học:
Từ 6 – 9 tuổi, học sinh vào học lớp 1 tới lớp 4. Nói chung giờ học bao gồm các môn Tiếng Đức, Toán, Tìm hiểu tự nhiên, Nghệ thuật, Âm nhạc và Thể thao. Giờ học ngoại ngữ được thực hiện ở tất cả các bang ở bậc tiểu học. Sau khi tốt nghiệp lớp 4, các em sẽ được chia ra theo khả năng học tập và mong muốn của gia đình, các em sẽ học tại 1 trong 4 loại trường khác nhau: Hauptschule, Realschule, Gymnasien hoặc Gesamtschulen.
4. Trung học cơ sở:
Hauptschule (học từ lớp 5 – 9 ở hầu hết các bang): dành cho học sinh trung bình và kém. Tại các trường này, học sinh sẽ học các môn như ở Realschulehoặc Gymnasium nhưng với tốc độ chậm hơn và kết học với các học định hướng học nghề. Nếu học xong, các em sẽ học tiếp lên các trường nghề bán thời gian (học nửa buổi, nửa buổi đi làm và thực tập tại các nhà máy, công xưởng) cho tới khi 18 tuổi.
Realschule (học từ lớp 5-10 ở hầu hết các bang): dành cho học sinh khá. Sau khi tốt nghiệp, các em có thẻ chọn lên học trường nghề bán thời gian hoặc trường nghề cao cấp. Nếu các bạn có điểm số cao tại tại trường Realschule, sẽ được chuyển qua hạng Gymnasien sau khi tốt nghiệp.
Gymnasien: dành cho học sinh khá giỏi. Sau khi tốt nghiệp Gymnasien, học sinh sẽ nhận được bằng tú tài (Abitur) và chuẩn bị cho học sinh lên học Đại học hoặc Đai học ứng dụng (vừa học, vừa làm). Các mô học có thể tùy từng trường nhưng nói chung bao gồm các môn: Tiếng, Đức, Toán, Khoa học Máy tính, Lý, Hóa, Sinh, Địa lý, Nghệ thuật, Âm nhạc, Lịch sử, …Học sinh tốt nghiệp lớp 12 ở một số bang đã có thể lấy “Abi”, nhưng thông thường các bang khác vẫn yêu cầu phải hết lớp 13.
Ngoài ra, còn có 1 loại trường nữa, đó là Gesamtschulen, trường tổng hợp. Trường này mỗi bang chỉ có 1 trường duy nhất. Trường có cả dạng Hauptschule và Realschule. Trường nhận tất cả học sinh ở mọi trình độ từ lớp 5 tới lớp 10. Nếu học sinh tốt nghiệp trường tổng hợp ở lớp 9 thì sẽ nhận bằng Hauptschule. Nếu tốt nghiệp lớp 10, thì sẽ nhận bằng Realschule.
Ngoài hệ thống giáo dục bình thường, còn một hệ thống trường nằm trên Hauptschule và Realschule gọi là Berufsschule. Trường này học sinh đi học nửa ngày và nửa ngày thực tập tại công ty hoặc công xưởng của nhà máy. Sau khi hoàn thành chương trình, học viên sẽ được cấp một bằng chuyên sâu về lãnh vực buôn bán hoặc kỹ thuật đó. Trường này khác với các trường được nói tới ở trên vì trường này không nằm trong sự kiểm soát của địa phương mà chịu sự giám sát của chính phủ, các công ty/ tập đoàn và công đoàn.
Cho dù học sinh có học trường nào đi chăng nữa thì cũng phải hoàn thành 9 năm học phổ thông. Nếu bạn du học Đức, bạn cũng phải tuân theo qui chế này. Lấy ví dụ, nếu một học sinh không học Gymnasien nữa thì bắt buộc phải học tại các trường Hauptschule hoặc Realschule cho tới khi hoàn thành 9 năm học mới thôi. Học sinh cũng bắt buộc phải học ít nhất 1 ngoại ngữ trong vòng 5 năm.
5. Trung học phố thông: (Từ 15 hoặc 16 -18 tuổi)
Học sinh sau khi đã được phân cấp ở phía dưới, dựa vào kết quả học tập, các bạn đi học sẽ tiếp tục chương trình của mình. Cụ thể
– Đi học đại học: tốt nghiệp các trường Gymnasien hoặc các bạn học trường cấp 3 tổng hợp (Gesamtschulen)
– Đi học nghề: các bạn tốt nghiệp Realschule, cấp 3 tổng hợp hoặc các bạn Hauptschule có điểm giỏi
– Vào làm việc tại nhà máy: học sinh có ít lựa chọn nhất. Thường bắt buộc phải làm nửa ngày ở nhà máy, nửa ngày đi học trên lớp cho tới khi đủ 18 tuổi
Đối với các bạn đang học nghề, muốn lên học Đại học, có thể đầu tư để học thêm và lấy bằng tú tài, sau đó sẽ có thể lên học Đại học như bình thường. Tuy nhiên, hệ thống giáo dục Đức sẽ chỉ dựa trên học bạ để xét vào trường đại học. Chính vì, vậy bạn phải có điểm cao thì mới được nhận vào các trường đại học tại Đức.
6. Đại học:
Hệ thống giáo dục của Đức được xây dựng theo hai loại hình đào tạo, đó là hệ thống các trường đại học tổng hợp và các trường đại học khoa học ứng dụng.
Hệ thống các trường đại học tổng hợp (Uni, TU)
Với các chương trình giảng dạy luôn phải được tuân thủ và định hướng theo nghiên cứu dựa trên nguyên tắc duy nhất: “Sự thống nhất trong nghiên cứu và giảng dạy”. Hệ thống những trường này luôn đóng vai trò nòng cốt trong giáo dục đại học Đức từ trước đến nay.
Hệ thống các trường đại học khoa học ứng dụng (FH)
Chương trình đào tạo định hướng thực tiễn, chuyên sâu vào kiến thức nghề nghiệp và kỹ năng chuyên môn. Các chương trình đào tạo luôn được tổ chức, sắp xếp chặt chẽ nên thời gian học tập được rút ngắn hơn (thông thường là 4 năm). Đặc biệt sinh viên của các trường thực hành có thể dễ dàng xin việc sau khi tốt nghiệp vì phần lớn các doanh nghiệp Đức cũng như doanh nghiệp Việt Nam đều muốn tuyển dụng những nhân viên có tay nghề và thực hành giỏi.
